حضور و غیاب نمادین

گفتگو با سعید معیدفر
چرا گفته نشده است که این زنان هم شهروندان ایرانی نبودند چون جزو وابستگان سفارتخانه های کشورهای خارجی درتهران بودند؟ ضمن اینکه به چه مجوز خط کشی بین زنان می شود؟ چه فرقی بین زنان ایرانی با زنان خارجی مقیم ایران است؟ همانگونه که چرازنان ایرانی دربرون مرز می تواننددرسالن های ورزشی حضورداشته باشند ولی درداخل کشور مجازنیستند؟
فراروتنها چند زن نظاره گر بازی والیبال ایران و آمریکا در ورزشگاه آزادی بودند. شهیندخت مولاوردی –معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده- همزمان با این اتفاق در صفحه شخصی خود در فیس‌بوک و در یادداشتی از منع حضور زنان در ورزشگاه‌ها انتقاد کرد. در بخشی از یادداشت مولاوردی آمده است: "سؤال این است آیا در این دو سال شرایط و اوضاع و احوال تماشای این بازی‌ها تغییر اساسی پیدا کرده که حکم آن نیز باید مشمول تغییر شود؟ آیا با این اوصاف کشور خود را ناتوان از مدیریت و کنترل این موضوع ساده و تعبیه سازوکارها و ایجاد زیرساخت‌های لازم معرفی نمی‌کنیم؟"
برگزاری مسابقات والیبال در ایران و یادداشت معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده بار دیگر سبب واکنش‌های از سمت مسئولین، کارشناسان و فعالین حقوق زنان شد. در این میان پرسش این است که چرا باید حضور زنان در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی تا این حد با جنجال و کشمکش روبرو باشد؟ دکتر سعیدمعیدفر در گفتگو با فرارو به این سئوال پاسخ می‌دهد. وی معتقد است سروصداها و جنجال‌ها بر سر حضور زنان در ورزشگاه را باید به‌نوعی نمادی از حضور زنان در جامعه و برابری آنان با مردان دانست.
معیدفر در این‌باره اظهار کرد: گاهی اوقات، برخی از امور اشکالی نمادین به خود می‌گیرند و می‌توانند بازگوکننده اتفاق‌های دیگری باشند. حضور و عدم حضور زنان در ورزشگاه‌ها نیز نمادین است. ممکن است که در ایران مشکلات زیادی در حوزه زنان وجود داشته باشد و حضور آن‌ها در ورزشگاه‌ها تنها مشکل زنان نباشد؛ مشکلاتی مانند نابرابری در حقوق زن و مرد در ابعاد مختلف سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی آن. تاکنون نیز درباره مسائل مربوط به زنان در حوزه‌های مختلف و در رسانه‌ها و مجامع جسته‌وگریخته سخن به‌میان آمده است. در این میان و این‌که گذشته از این مشکلات به عدم حضور زنان در ورزشگاه‌ها تمرکز ویژه‌ای شده، باید به ابعاد نمادین آن اشاره داشته باشیم.
این استاد دانشگاه در ادامه اظهار کرد: اعتراض به جایگاه زنان در جامعه از نقطه‌ای آغاز می‌شود؛ این نقطه می‌تواند در محدودیت ورود زن‌ها به ورزشگاه‌ها باشد. در این محدودیت می‌تواند تلقی بر این باشد که از زنان خواسته شده تا در نقش‌های مادری و همسری خود باقی بمانند و همین‌که به زنان اجازه داده شده تا اشتغال داشته باشند، این خود یک امتیاز مثبت برای آنان است. متاسفانه در مجلس شورای اسلامی نیز تاکید بر نقش‌های سنتی زنان می‌شود، و همین تاکیدهاست که به مرور منجر به حضور کمتر زنان در جامعه خواهد شد.
معیدفر با اشاره به یادداشت معاون رئیس جمهور در امور زنان در ادامه گفت: تاکید که خانم مولاوردی و مدافعان حقوق زنان بر حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی دارند، جنبه‌ای نمادین دارد. چرا که زنان حق دارند تا در هیجان جمعی حضور داشته باشند و از آن محروم نشوند. به طور کلی انسان نیازمند هیجان و شادی‌های جمعی است؛ اما چرا باید تنها این حق به مردان داده شود؟ تصور موافقان حضور زنان در ورزشگاه‌ها بر این استوار است که ورود زنان به استادیوم‌ها در کنار آقایان می‌تواند توجه افکار عمومی را به برابری زن و مرد جلب کند و به سایر مسائل زنان کمک کند.
وی با انتقاد از منع حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: مگر تاکنون زنان ما دوشادوش مردان در مناسک مختلف مذهبی، آئین‌ها و جشن‌های سنتی حضور نداشته‌اند؟ بنابراین اینکه ما بخواهیم با تصور اشتباه از درک دینی حضور آن‌ها را محدود کنیم یک اشتباه است. چرا که اسلام خواستار تضییع حقوق زنان و منع آن‌ها نیست.

عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در انتها با اشاره به تاثیر مثبت حضور زنان در ورزشگاه‌ها تصریح کرد: ممکن است در استادیوم‌های ورزشی برخی از آقایان رفتاری خلاف عرف و اخلاق، مانند فحاشی‌کردن و...، انجام دهند. اگر بهانه برای عدم حضور بانوان این دست از رفتار است، باید آن‌ها را مرتفع کرد و اجازه نداد رفتاره افراد از حدود خارج شود. علاوه‌ بر این، حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی تا حدی می‌تواند جلوی رفتارهای پرخاش‌گرانه مردها را بگیرد. کما این‌که این تجربه را ما در فضاهای دیگری مانند کلاس‌های درس داشته‌ایم؛ ما در دانشگاه‌ها دیده‌ایم هنگامی‌که یک کلاس تک‌جنسیتی می‌شود، ممکن است رفتارهای ناشایستی از دو جنس سر بزند، اما هنگامی‌که کلاس دوجنسیتی می‌شود افراد به‌دلیل قرارگیری در کنار جنس دیگر بسیاری از مسائل و حرمت‌ها را حفظ می‌کنند.