ﺩﺭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺳﺮﺩﺭ ﻭ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻳﮑﻲ
ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎی منازل ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ
ﺍﻋﻴﺎﻥ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺳﺮﺩﺭ ﻣﺠﻠﻞ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﺩﺭﻫﺎﻱ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺁﻥﻫﺎ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ.ﻛﺘﻴﺒﻪ ﺑﺮﺍﻱ
ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻗﺪﺍﺳﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ
ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺘﻴﺒﻪﺍﻱ ﺯﻳﺒﺎ، ﺩﻟﻨﺸﻴﻦ ﻭ ﺟﺬﺍﺏ ﺧﻠﻖ
ﻛﻨﻨﺪ تا ﻫﺮ ﺑﻴﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗأﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ. ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺍﻭﻝ ﺑﺎ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺯﻳﺎﺩ
ﺑﻪ ﺳﺒﻚ
ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻭ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺣﺲ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ، ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ
ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﺑﺮ
ﺳﺮﺩﺭ ﻣﻨﺎﺯﻝ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ
ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ
ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩ، ﺗﺰﻳﻴﻨﺎﺕ ﻧﻤﺎﻱ ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺟﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﻨﮓﻫﺎﻱ
ﺗﺰﻳﻴﻨﻲ،
ﺳﻴﻤﺎﻥ، ﻣﻮﺍﺩ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺣﺬﻑ ﺗﺰﻳﻴﻨﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺳﺒﺐ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ
ﺭﻓﺘﻦ ﻛﺘﻴﺒﻪﻫﺎ
ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺯﻝ شد.ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ
ﮔﺮﺍﻧﻲ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺮﺩﺭﻫﺎ ﻭ ﻛﺘﻴﺒﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦﺭﻭﻧﺪ
ﻧﺰﻭﻟﻲ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. امروزه با چرخ زدن در محلههای قدیمی تهران کمتر اثری از این
سردرها دیده میشود و خود صاحبان منازل، سازمان شهرداری و میراث فرهنگی تهران نیز
تمایلی برای حفظ این آثار ندارند.
